Nënat e sulltanëve osmanë

Nënat e sulltanëve osmanë

Përpara pak ditësh pasi publikova një tabelë mbi Valide Sulltanat e Perandorisë Osmane, ku shumë veta u ngatërruan dhe kujtuan se po flisja për sulltanët osmanë. Për të shmangur keqkuptimet dhe njëkohësisht për të bërë sqarime të mëtejshme po ju jap një material të shkurtër mbi Valide Sulltanat- Nënat e Sulltanëve, që sunduan në një hapësirë prej tre kontinentesh, dhe krijuan një model shteti shumë-etnik, shumë-fetar dhe që pati shumë suksese në politikat e brendshme dhe të jashtme, duke iu imponuar Evropës, Azisë dhe Afrikës. Nga 33 nëna sulltanësh vetëm 6 prej tyre janë turke, një mendohet të jetë e tillë, ndërsa të gjitha të tjerat janë të kombësive të ndryshme evropiane, ku nga të fundit është edhe Shqiptarja SOFIA e njohur me emrin e saj zyrtar Gjyl-Xhemal ose e thënë në shqip: Shumë e Bukura. Kjo tregon për tolerancën dhe harmoninë fetare dhe etnike që mbizotëronte përgjatë sundimit osman.

Valide Sulltana - Nëna Mbretëreshë, titull i lartë që jepej në Perandorinë Osmane, grave të sulltanëve, të cilat arrinin të lindnin princin trashëgimtar, I cili më pas do të hipte në fron. Nëna e sulltanit gëzonte privilegje të veçanta. Ajo kishte pallatet e veta dhe shpurën shoqëruese, si dhe gëzonte të ardhura që merreshin nga çifligjet që ishin në dispozicion të saj. Në shumë raste Valide Sulltana gëzonte edhe ndikim të madh te sulltani, saqë merrte pjesë në vendimet perandorake. Ka pasur 36 sulltanë të Perandorisë Osmane në 21 breza. Në fillimet e veta përdorej titulli Bej dhe më pas është përdorur titulli Sulltan, i cili vjen nga arabishtja. Përgjatë 623 viteve të historisë së sulltanëve ata ishin anëtarë të së njëjtës shtëpi, e njohur si Shtëpia e Osmanit. Valide Sulltana ka qenë titulli i nënës së sulltanit sundues. Ato nëna që vdiqën përpara se të hipnin bijtë e tyre në fron nuk e morën kurrë titullin e Valide Sulltanes, si p.sh., Hyrremi, Hatixhe Muazezi, Emine Mihri-Shah, Rabija Shermi dhe Nyhet-Seda. Nga ana tjetër njerkat, të cilat nuk ishin nënat biologjike, por që i rritën princat trashëgimtarë, mamatë e të cilëve kishin vdekur morën titullin Valide Sulltana, si p.sh. Aishja, Sanijeperver dhe Rahime Perestu e morën këtë titull. Kështu që ka pasur Valide Sulltana, që nuk kanë qenë nëna, dhe ka pasur nëna që nuk kanë qenë Valide Sulltana. Në përfundim mund të thuhet se titulli Valide Sulltana për nënat e sulltanëve osmanë mund të përdoret vetëm nëse ato nëna e kanë fituar titullin e Valide Sulltanes.

Emri zyrtar i nënës së sulltanit	Emri i birit të saj	Emri i lindjes	Etnia- Kombësia	Titulli dhe periudha
Halime	Osman I	Halime	Turke	-
Malhun	Orhan	Mala	Turke	-
Nilyfer	Murati I	Holofira	Greke –Bizantine	-
Gyl-Çiçek	Bajazidi I	?	Greke –Bizantine	-
Devlet	Mehmeti I	Devlet	Turke –Kytahja	-
Emine	Murati II	Emine	Turke –Elbistani	1421-1449 Valide Hatun
Hyme	Mehmeti II	Hatixhe Alime	Turke Kastamonu	1444-1446 Valide Hatun
Sitë Mykrime	Bajazidi II	Mykrime	Turke Elbistan	-
Gjyl Behar ose Aishe	Selimi I	Kyl Behar ose Aishe	Trepizonda ose Turke Elbistani	-
Hafsa	Sulejmani I	Aishe Hafiza	Tartare Krimeje	1520-1534 Valide Sulltana
Hyrrem	Selimi II	Aleksandra Lisovska- Rokselana	Rutheniane – Ukrainë	-
Nur Banu	Murati III	Cecilia Venier Baffo ose Rakela	Veneciane e Parosit, Ishujt Ciklades- Venecia	1574-1583 Valide Sulltana
Safije	Mehmeti III	Sofia Baffo	Veneciane e Korfuzit- Ishujt Jonianë, Venecia	1595-1603 Valide Sulltana
Handan	Ahmed I	Helena	Greke	1603-1605 Valide Sulltana
Mah-Firuze Hadixhe	Osman II	Evdoksia	Greke	1618-1620 Valide Sulltana
Mah-Peiker Kësem	Murati IV Ibrahim	Anastasia	Greke-Tenos Ishujt Ciklades, Venecia	1623-1648 Valide Sulltana
Turhan Hatixhe	Mehmeti IV	Nadia	Rutheniane –Ukrainë	1648-1682 Valide Sulltana
Saliha Dil Ashub	Sulejmani II	Katerina	Serbe	1687-1689 Valide Sulltana
Hatixhe Muazezi	Ahmed II	Eva	Hebreje Polake	-
Mah Pare Umetullah Rabija Gyl-Nush	Mustafa II – Ahmed III	Evmania Voria	Kretase, Venecia	1695-1715 Valide Sulltana
Saliha Sebkatë	Mahmud I	Aleksandra	Greke	1730-1739 Valide Sulltana
Shah Suvar	Osman III	Maria	Serbe	1754-1756 Valide Sulltana
Emine Mihri-Shah	Mustafa III	Zhanet Nashe de la Bazory	Franceze	-
Rabija Shermi	Abdyl-Hamidi I	Ida Kovaç	Hungareze	-
Mihri Shah	Selimi III	Anjeze	Gjenoveze	1789-1805 Valide Sulltana
Aishe Sine	Mustafa IV	Sonja	Bullgare	1807-1808 Valide Sulltana
Nakshidil Haseki	Mahmud II	Aime dy Buk de Riveri	Franceze	1808-1817 Valide Sulltana
Bezmi-Alemi	Abdyl-Mexhid I	Suzana	Hebreje Gjeorgjiane	1839-1853 Valide Sulltana
Pertev Nihali	Abdyl-Aziz	Besëme ose Hasna	Vllahe – Rumune	1853-1876 Valide Sulltana
Sheuk-Efza	Murat V	Vilma	Gjeorgjiane	-
Tirë-Myjgan	Abdyl-Hamiti II	Virgjinia	Armene	-
Gjyl-Xhemal	Mehmeti V	Sofia	Shqiptare	-
Gjyl-Ishtu	Mehmeti VI	Henrieta	Çerkeze	-